Pierwsza pomoc

Opiekun w trakcie sprawowania opieki musi liczyć się z możliwością zmiany lub nagłego pogorszenia zdrowia u podopiecznego i wtedy należy podjąć szybkie działanie. Ważne jest w takiej sytuacji zachowanie zimnej krwi i podjęcie właściwych działań tak, aby podopiecznemu pomóc a nie zaszkodzić.
Jak to zawsze z momentach zagrożenia bywa, należy w pierwszej kolejności zapewnić bezpieczeństwo sobie i podopiecznemu. Jednak aby się przed tym zabezpieczyć - umawiać podopiecznego wcześniej do lekarza, zapewnić mu odpowiednią dietę czy dopilnować aby zażył wszystkie lekarstwa.
Nagłe stany pogorszenia zdrowia możemy tak naprawdę podzielić na 2 grupy – te, które byliśmy w stanie przewidzieć i odpowiednio zareagować oraz na te, do których opanowania potrzebne było wezwanie odpowiednich służb medycznych.

Do pierwszej kategorii należą sytuacje związane z chorobami podopiecznego, które wcześniej zostały omówione z lekarzem lub rodziną i opiekun wie jak ma postępować, np. w przypadku:
 

• spadku poziomu cukru we krwi u diabetyka
• skok ciśnienia
• nasilenie bólu u podopiecznego cierpiącego na nowotwór
• intensywne duszności u osoby cierpiącej na przewlekłą chorobę układu oddechowego

W tych przypadkach lekarz powinien spisać opiekunowi konkretny schemat postępowania oraz to co opiekun może zrobić sam a kiedy powinien wezwać pomoc medyczną. Opiekun o każdej zaistniałej takiej sytuacji powinien poinformować lekarza podczas wizyty kontrolnej.

Do drugiej kategorii zalicza się objawy, które pojawiły się nagle i ich przyczyna nie jest znana. Wymagana jest wtedy diagnoza. Wtedy konieczna jest interwencja lekarza lub pogotowia ratunkowego. Lekarza pierwszego kontaktu należy poinformować w przypadku wystąpienia gorączki, biegunki, kaszlu, zaparć, duszności, problemów z oddawaniem moczu, utraty apetytu lub ogólnego pogorszenia samopoczucia.  Nie są to objawy bezpośrednio zagrażające życiu, jednak w przypadku osoby starszej, u której organizm jest już osłabiony każda próba leczenia domowego może mieć fatalne skutki. W każdym innym przypadku opiekun jest zobowiązany skontaktować się z służbą medyczną.

Do takich objawów należą:

• ból w klatce piersiowej lub każdy inny silny ból
• intensywne duszności
• krwotok
• drgawki
• nagłe zaburzenia wzroku, słuchu i mowy
• obrzęki kończyn
• osłabienie ruchów lub czucia z jednej strony ciała lub jego dolnej części
• urazy
• oparzenia
• przedawkowanie leków
• utrata przytomności
• porażenie prądem
• zatrucie

Opiekun powinien pamiętać o tym, że pogotowie wzywa się również gdy nie wie do jakiej kategorii należy dany objaw gdyż każda pomyłka niesie za sobą fatalne skutki, najgorszy to śmierć podopiecznego.Jeżeli opiekun dużo czasu spędza z podopiecznym to sam jest w stanie wychwycić niepokojące objawy będące zapowiedzią poważnej choroby.W przypadku takich chorób jak udar mózgu, zawał serca czy zator w naczyniach szybka interwencja jest bardzo ważna, gdyż wczesne udzielenie pomocy może skutkuje całkowitym wyleczeniem. Dobrze jest, jeżeli opiekun ma pod ręką zapisany numer do lekarza pierwszego kontaktu oraz pogotowia ratunkowego. Powiadomić należy również rodzinę protegowanego.

Opiekun powinien wiedzieć, jak należy wzywać pomoc. Dyspozytorowi należy przekazać:

• adres, ewentualnie lokalizację miejsca zdarzenia
• imię i nazwisko oraz wiek i płeć potrzebującego
• okoliczności, stan potrzebującego
• imię i nazwisko osoby wzywającej karetkę

Zasłabnięcie
Na zasłabnięcie najbardziej zagrożone są osoby starsze z chorobami serca i układu krążenia oraz jeśli przyjmuje leki na cukrzycę, obniżenie ciśnienia lub nasercowe, osoby niedożywione lub odwodnione. Objawia się osłabieniem, zaburzeniami widzenia, zawrotami głowy i bladą, zimną skórą. Opiekun powinien położyć podopiecznego na plecach a jego kończyny ułożyć do góry, lekko powyżej tułowia, poluzować ubranie i zapewnić dostęp do powietrza.  Należy sprawdzić podopiecznemu ciśnienie, czy nie jest zbyt niskie lub poziom cukru (w zależności na co choruje). Koniecznie skontaktować się z lekarzem!

Utrata przytomności
Podopieczny jest nieprzytomny, jeśli nie reaguje na bodźce lub może mieć drgawki. Może to być związane z zatrzymaniem oddychania lub krążenia. Niezależnie od przyczyny utrata przytomności zawsze jest zagrożeniem dla życia i należy niezwłocznie zawiadomić pogotowie ratunkowe. Podopiecznego należy ułożyć na plecach i odchylić głowę do tyłu w celu udrożnienia dróg oddechowych. Jeżeli podopieczny nie wymaga masażu serca, wówczas wystarczy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej. Z jego ust należy wyciągnąć ciała obce lub ruchomą protezę.
Sprawdzić przez obserwowanie klatki piersiowej czy podopieczny oddycha. Jeżeli nie, należy zatkać jego nos i wprowadzić powietrze przez usta.
Tętno u podopiecznego sprawdzamy przez przyłożenie 2 palców do tętnicy szyjnej. Jeśli tętno nie jest odczuwalne należy rozpocząć masaż serca przez przyłożenie dłoni na wysokości 1/3 mostka i uciskać klatkę piersiową. Uciskanie wykonuje się na głębokości 4-5 cm w proporcjach 2 wdechy na 30 uciśnięć.  Te czynności wykonywać do momentu przyjazdu karetki pogotowia lub odzyskania przez podopiecznego przytomności.  

Drgawki
Drgawkami najbardziej zagrożone są osoby cierpiące na padaczkę lub choroby centralnego układu nerwowego. U takiej osoby występują utrata przytomności, skurcze mięśni lub kończyn, upadki, może dojść nawet do zatrzymania oddechu lub do mimowolnego oddania moczu. Zazwyczaj po kilkudziesięciu minutach drgawki ustają i następuje stan nieprzytomności, który może trwać kilka minut. Jeżeli dochodzi do takich sytuacji należy wtedy chronić głowę podopiecznego od urazów przytrzymując ją oraz udrożnić drogi oddechowe. Do ust podopiecznego nie wolno wkładać żadnych przedmiotów. Po ustąpieniu drgawek skontrolować czy u podopiecznego nie doszło do żadnych urazów, drogi oddechowe pozostawić drożne i skontaktować się z lekarzem.