Aktywizacja osób z demencją można określić jako zaspokajanie podstawowej potrzeby, którą odczuwa każdy człowiek. Człowiek jest bowiem istotą zajęciową, to znaczy, że pragnie i dąży do podejmowania aktywności. Oczywiście, w zależności od wieku, stanu zdrowia i sprawności osoby ta aktywność przybiera bardzo różne formy.
Aktywizacja seniorów z demencją ma także znaczenie terapeutyczne. Aktywizacja wspomaga osiąganie takich celów, jak:
- ograniczenie i zmniejszenie zachowań problemowych występujących u seniora z demencją,
- opóźnianie tempa wzrostu choroby demencyjnej,
- budowanie kontaktu między seniorem a jego otoczeniem,
- ograniczenie lub całkowite pozbawienie dopływu bodźców działających na jeden lub kilka zmysłów u seniora,
- sensowne i przyjemne zapełnianie nadmiaru wolnego czasu seniora.
Senior, który jest regularnie i w odpowiedni sposób aktywizowany to jednocześnie senior, który:
- lepiej współpracuje z opiekunem,
- jest mniej sfrustrowany i bardziej stabilny emocjonalnie,
- częściej zachowuje normalny rytm okołodobowy,
- może pomimo choroby demencyjnej wciąż cieszyć się pewną jakością życia.
Przykłady aktywizacji osób z demencją.
Formy aktywizowania seniora z demencją muszą być dostosowane do fazy rozwoju choroby demencyjnej. Aktywizacja dotyczy przede wszystkim sfery poznawczej i funkcjonalnej. Zatem aktywizując tego seniora, zmierzamy do tego, aby ćwiczyć z nim: spostrzeganie, zapamiętywanie, dobieranie słów, formułowanie zdań, porządkowanie, ocenianie, wybieranie, myślenie w związkach przyczynowo-skutkowych, ale także czynności z zakresu samoobsługi (ubieranie się, higiena osobista, przygotowywanie i spożywanie posiłków, lokomocja).
Z seniorem można prowadzić się tzw. trening mózgu, który u seniorów zdezorientowanych pod względem czasu i przestrzeni przybiera często formę treningu orientacji w rzeczywistości. Popularnymi ćwiczeniami w ramach treningu mózgu jest np.:
rozwiązywanie krzyżówek, układnie puzzli, gra w gry planszowe i logiczne, ćwiczenia z literami, wyrazami i liczbami, kolorami, kształtami, gry na skojarzenia itd.
Ważnym jest , żeby dawać seniorowi gwarancję odniesienia sukcesu. Przy czym nie jest ważne osiągnięcie konkretnego celu, ale sam proces przeprowadzania czynności przez seniora. Zatem może to być np. składanie wypranych ręczników, przeglądanie zawartości szuflady lub torebki, nacieranie rąk kremem, nawijanie wełny na kłębek, sortowanie śrubek czy guzików, karmienie ptaków, spacerowanie, oglądanie kolorowych albumów itd.
Aktywizacja osób z głęboką demencją jest możliwa, i wręcz wskazana.
Również w fazie daleko posuniętej demencji seniorzy pragną być aktywni i jeżeli nie otrzymają odpowiedniej oferty aktywizacyjnej, wówczas sami, na własną rękę, szukają sobie zajęcia, co doprowadza często do sytuacji problemowych, w tym agresji i autoagresji seniora.
W późnym stadium demencji aktywizacja seniora działa przede wszystkim deeskalacyjnie, przeciwdziała monotonii i nudzie oraz zapobiega deprywacji sensorycznej, a także wycofaniu się seniora, stanowiącemu częsty problem na tym etapie choroby. Tym samym poprawia się samopoczucie i stan emocjonalny seniora. Jest to szczególnie ważne w tej fazie progresji choroby, kiedy porozumienie z seniorem na płaszczyźnie poznawczej jest bardzo trudne, a czasem wręcz niemożliwe. Należy pamiętać, że seniorzy w głębokiej demencji są często nieosiągalni dla komunikacji werbalnej. Aktywizacja to jedna z niewielu dostępnych jeszcze dróg nawiązania kontaktu z tymi podopiecznymi. Oczywiście musi to być aktywizacja odpowiednio dobrana do możliwości chorego.